Jak co roku 4 grudnia Kościół katolicki obchodzi wspomnienie Świętej Barbary — dziewicy i męczennicy. Jest to bardzo dobra okazja, aby przedstawić czytelnikom historię obrazu, który towarzyszy nam w naszym sanktuarium już od dwudziestu dwóch lat, a umieszczony jest na ścianie z lewej strony prezbiterium. Jednak na wstępie należy przybliżyć sylwetkę Świętej, która w sposób szczególny związana jest z tradycją górniczą. Opiekuje się również wszystkimi, którzy podczas wykonywania swojej pracy narażeni są na nagłą i niespodziewaną śmierć. Jej opieki szukają także: hutnicy, marynarze, żołnierze, rybacy, więźniowie i inni, modląc się do niej jako patronki dobrej śmierci. Według podania Święta Barbara urodziła się pod koniec III wieku w Nikomedii (współczasnie İzmit — miasto położone na północnym zachodzie azjatyckiej części Turcji). Jej ojciec — gorliwy poganin, chciał ją odwieść od konwersji na chrześcijaństwo, jednak ona pod wpływem Orygenesa z Aleksandrii, z którym prowadziła korespondencję, przyjęła chrzest i postanowiła poświęcić się Chrystusowi, żyjąc w dozgonnej czystości. Ojciec, kiedy dowiedział się o przyjęciu chrztu, wpadł w gniew i uwięził Barbarę w warownej wieży, aby złamać jej opór i wydać za mąż. Była głodzona i torturowana. Kiedy wszelkie groźby nie poskutkowały, ojciec oskarżył ją w obecności sędziego. Następnie został wydany wyrok skazujący na ścięcie mieczem. Według tradycji wykonawcą wyroku miał być sam ojciec Barbary — Dioskur, a działo się to ok. 305 roku.
Na naszym obrazie Święta Barbara ukazana jest w długiej, pofałdowanej tunice i w płaszczu. Po lewej stronie kompozycji widoczna jest wieża, w której była więziona. W ikonografii ta budowla ukazywana jest zazwyczaj z trzema oknami, które mają przypominać dogmat o Trójcy Świętej. W tym przypadku Trójca Święta ukazana jest w sposób bezpośredni w postaci wizerunków Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego, którzy otaczają sylwetkę Świętej. Po prawej stronie u jej stóp klęczy anioł z gałązką palmową — symbolem męczeństwa, kielichem i hostią, który wg legendy miał ją odwiedzić w nocy, tuż przed śmiercią, zaleczyć jej rany i udzielić Komunii Świętej.
Wizerunek Świętej Barbary znajdujący się w naszej świątyni oprócz niewątpliwych walorów artystycznych cechuje się dużą wartością historyczną. Został namalowany w technice olejnej na płótnie w 1903 r. przez krakowskiego malarza Piotra Nizińskiego (ur. 1858, zm. 1919). Z ogólnie dostępnych i dosyć skąpych informacji wynika, że artysta był absolwentem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie i uczniem m.in. Jana Matejki. Jego twórczość to przede wszystkim malarstwo sakralne. Dzieła tego artysty można podziwiać w wielu świątyniach m.in.: bazylice katedralnej p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach, bazylice p.w. Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Dąbrowie Górniczej, kościele p.w. Świętego Jana Chrzciciela w Sosnowcu oraz kościele p.w. Ducha Świętego w Żabnie.
Niestety nie wiadomo gdzie od samego początku znajdował się obraz. Można jedynie domniemywać, że było to bliżej nieokreślone miejsce kultu religijnego na terenie sosnowieckiej Kopalni „Renard”, bo taką wówczas nazwę nosiła Kopalnia Węgla Kamiennego „Sosnowiec”.
Jak dowiadujemy się z książki Stefana Wacława Bieleckiego pt. „Kopalnia »Sosnowiec«. Dzieje zakładu górniczego (1876-1997) oraz Sielca, dzielnicy miasta Sosnowca” wspomniany obraz do 1966 r. był umieszczony w budynku starej cechowni do momentu, gdy został usunięty z terenu kopalni i przekazany do pobliskiej parafii (najprawdopodobniej p.w. Świętej Barbary). Pretekstem do tego posunięcia był kontynuowany od pewnego czasu proces modernizacji zakładu, co wiązało się z wyburzeniem niespełniającego ówczesnych wymogów obiektu. Owocem „karnawału »Solidarności«” był powrót po ok. czternastu latach tego wizerunku Świętej do kopalni i umieszczenie go w odnawianym właśnie ołtarzu. Jak wynika z opisu fotografii opublikowanych w wydawnictwie pod redakcją ks. Mariusza Trąby zatytułowanym „Parafia św. Barbary w Sosnowcu 1908-2008”, podczas Mszy Świętej odprawionej w niedzielę 30 listopada 1980 r. w sali zbornej został poświęcony odrestaurowany ołtarz Świętej Barbary. Eucharystię pod przewodnictwem ordynariusza częstochowskiego bpa Stefana Bareły koncelebrował proboszcz parafii p.w. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu ks. Zdzisław Wajzner oraz ks. Czesław Tomczyk — proboszcz sosnowieckiej parafii p.w. Świętej Barbary. Natomiast samego aktu poświęcenia dokonał sufragan częstochowski bp Franciszek Musiel.
Po upływie dwudziestu lat reprodukcja tego obrazu znalazła się na kartach pocztowych wydanych przez parafię p.w. Świętej Barbary w Sosnowcu z okazji Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Ten fakt świadczy prawdopodobnie o tym, iż obraz po likwidacji KWK „Sosnowiec” trafił tam niejako w „spadku” ok. 1998 r. i przechowywany był przez kolejne dwa lata, a następnie został przekazany do naszej świątyni, gdzie w niedzielę 3 grudnia 2000 r. podczas Mszy Świętej o godz. 8.00 został uroczyście poświęcony.
Niestety wiele faktów ze studwudziestoletniej historii tego obrazu skrywa zasłona tajemnicy. Jednak należy wyrazić nadzieje na uzupełnienie nieznanych dotąd wątków, do czego mogą się przyczynić także czytelnicy tego artykułu.
Tekst: Marzena i Adam Gołębiowscy
Zdjęcia: Adam Gołębiowski
